Ekonomik, Siyasal ve Toplumsal Yönden Girêspî Şehrinin Dünü ve Bugünü

Kendisi de Girêspî (Til Abyad) şehrinden olan yazar İbrahim Mislim ile şehrin dünü ve bugünü, ekonomik, toplumsal ve demografik yapısı ile ilgili konuştuk.

***

YPG’nin Girêspî’yi kontrol altına almasından sonra Girêspî medyada sıkça yer almaya başladı. Suriye’deki savaş başlamadan önce Girêspî’deki nüfus ne kadardı ve şehirdeki azınlıkların dağılımı nasıldı?

İbrahim Mislim: Girêspî aslında üç şehirden oluşan bir şehir: Şehir merkezi, şehrin batısındaki Suluk ve şehrin 30 km güneyindeki Ayn İsa, ki Kürtler buraya Bozanî derler. Girêspî’ye bağlı 250 köy var ve bunladan 110 tanesi Kürtlere ait. Türkmenler 15 köylerinin olduğunu söylerler burada fakat Araplar Türkmen köylerinin daha az olduğunu iddia ediyor. Bunun dışında 10 Ermeni köyü de var bu bölgede. Arap köylerinde yaşayanların çoğunun tapusu yok. 1963’teki Baas Devrimi sırasında bu köyler Araplara verildi. Girêspî’nin yaklaşık 300-350 bin nüfusu var. Kürtlerin nüfüsu 100 bini aşıyor. Girêspîli yaklaşık 60 bin Kürt de Rakka şehrinde yaşıyor. Eğer bunlar Girêspî’ye dönerse Girêspî’deki Kürt nüfusu 180-190 bine ulaşıyor. Eskiden beri Girêspî’deki olan ve Kürtlerle ilişkileri iyi olan bazı Arap aşiretleri var. Bunun dışında kalan Arapların hepsinin Girêspî’deki ömrü en fazla 40-50 yıl. Hepsi Baas rejiminin planı olarak yerleştirildi Girêspî’ye.

Halk arasında ‘’Arap Kemeri’’ olarak bilinen Araplaştırma politikasından bahsediyorsunuz değil mi?

İbrahim Mislim: Evet, sınırlar oluştuktan sonra Girêspî Halep’e bağlanmıştı idari olarak. Bölgede kurulan Tabka Barajından sonra Rakka büyüdü ve rejim Girêspî ve köylerini Kobanê’den ayırıp Rakka’ya bağladı. Cezire’de kurulan Arap kemerini Girêspî’de de kurdular. Cezire’de Kürt aydınları olduğu için Arap Kemeri hep konuşuluyor fakat Girêspî’deki kemerden kimse bahsetmiyor. Arap Kemeri Kobanê sınırına kadar var. Girêspî’nin batısında beş, altı Arap köyü var, bunlar da Baas rejiminin iktidara gelmesi nden sonra kurulan köyler. Bölgedeki Kürt köylerinin isimlerini değiştirip Arapça isimler verdiler. Kopernik’i Tilkebir yaptılar, Girêsor’u Tilahmer ve bunun gibi 50-60 köyün daha ismi değiştirildi. Fakat Bexdik gibi değiştiremedikleri bazı yerler oldu. Bozanî (Ayn İsa) taraflarında da Kürt köyleri var, ki Bozanî ismini Berazi aşiretinin lideri Bozan Bey’den alıyor. Fakat bölgenin demografisi değiştirildi.

Girêspî Kürtleri kültürel olarak daha çok Kobane’deki Berazi aşireti kültürüne yakınlar, değil mi?

İbrahim Mislim: Evet, Kobane ile aynı kültüre sahipler. Sadece Girêspî değil, Serêkanîyê’nin de yaklaşık %30-40’lık bir kısmı Berazî’dir.

Peki, Girêspî Kürtlerinin genel geçim kaynağı tarımdan sanırım. Başka ne var?

İbrahim Mislim: Girêspî’deki Kürtler genel olarak tarım ile geçiniyor. Ki şehir merkezinin ekonomisi Kürtlerin elindeydi. Şehrin sanayi kısmı da Kürtlerin elindeydi. Araplar da hayvancılık ve tarımla uğraşıyordu. Tarlaları icare usulü ekip biçiyorlardı. Demim de belirttiğim gibi Arapların o tarlalar üzerinde tapusu yok.

Neler ekilip biçiliyor Girêspî’de?

İbrahim Mislim: Girêspî’de iyi yağış alan bir bölge var. Burada buğday ve arpa ekilip biçiliyor, pamuk ve mısır da aynı şekilde. Girêspî’de çok sayıda meyve ağaçları da var. Kuyu suyunun az olduğu yerlerde insanlar ağaç dikti.

IŞİD saldırılarından dolayı ne kadar Kürt şehirden ayrıldı ve onlar şimdi dönmeye başladılar mı?

İbrahim Mislim: Sabah ezanında ‘’15 dakikaya kadar tek Kürt şehirde kalmasın’’ dediler. Birleşmiş Milletler raporuna göre bir gün içinde 5400 Kürt aile göç etmek zorunda kaldı. Girêspî kurtarılana kadar neredeyse şehirde tek Kürt kalmadı. Sadece yaşlılar kaldı. Onlar da çok zorluk çekiyorlardı ve birçok kişi öldürüldü. IŞİD tarafından tutuklanıp serbest bırakılanlar da korkudan öldüler. Şehir kurtarıldıktan sonra Kürtlerin %10’u döndü. Birincisi Ramazan’dayız, ikincisi de Kobane’deki katliamın bir benzerinin Girêspî’de olmasından korkuyor insanlar. Dönen Arap sayısı Kürtlerden daha fazla. Dönüp talan edilmiş evlerini Araplardan almak isteyen Kürtler, ekranlara çıkıp ‘’Bize saldırıyorlar’’ diyen Araplarla karşılaşıyorlar.

YPG ve Kürtlerin Arapların evlerini talan ettikleri yönündeki haberler neden çıkıyor?

İbrahim Mislim: Bu haberleri Girêspî’den yayan kişiler IŞİD Girêspî’ye girdiğinde IŞİD’e katılan kişiler. Bu meseleyi büyütüp kendilerine yeniden bir alan yaratmak istiyorlar. Kürt bayrağının Girêspî’de dalgalanmasını hazmedemiyorlar. Fakat iki yıl boyunca orada dalgalanan siyah IŞİD bayrağına karşı bir şey demediler. Türk hükümetinin Türkmenler ve Araplar için kopardığı yaygaranın aynısını, Arapça söylüyor bunlar da. Fakat Türk hükümetinin planları suya düştü. Özgürlük ve demokrasi kazandı Girêspî’de.

ENKS’nin de Kürtlerin Arapları zorla yerlerinden çıkardıkları yönünde iddiaları vardı. Ne diyorsunuz bu konuda?

İbrahim Mislim: ENKS de Suriye’deki muhalefetin bir parçası. Muhalefet birkaç günde bir açıklama yapıp YPG’nin terörist olduğunu söylüyor. ENKS’den birileri de çıkıp ‘’Bizim bu açıklamadan haberimiz yoktu’’ diyor sürekli. Kürtleri terörist olarak gören insanlarla nasıl birlikte hareket edebiliyorlar? Muhalifler YPG’ye katılan Araplara karşı bile savaştılar. Başka planlar var işin arkasında. Muhalifler Türkiye’nin istediği gibi hareket ediyor. ENKS kendi milleti için hizmet etmeli, kendi milletine çamur atmamalı.

Son olarak Türkmenler hakkında neler diyeceksiniz?

İbrahim Mislim: Türkmenler Girêspî’nin doğusunda yaşıyor. Burada iki köyleri var. Bir de Suluk’ta üç dört köyleri var. Türkmenler 15 köylerinin olduğunu söylüyor. Bu köylerin çoğunluğunda Arapça konuşuluyor. En büyük Türkmen köyünde bin kişi var. Tarihe baktığımızda bu köydeki aşiretin Kürt olduğunu görüyoruz. Herkes asıl Türkmen köylerinin sadece iki köy olduğunu biliyor. Savaş başladığında Türkmenler silahlandılar. IŞİD bölgeye girdiğinde Türkmenler ikiye ayrıldı, bazıları IŞİD’e katıldı, bazıları IŞİD’e karşı durdu. Karşı duranlar Türkiye’ye gittiler. YPG Girêspî’ye girince IŞİD’e destek veren Türkmenler kaçtılar ve Türkmen köylerinin talan edildiği haberlerini yaydılar. Şunu da belirteyim bölgede Türkmence konuşan Türkmen sayısı en fazla 500-600 kişi.

civiroglu.net